Sven Kramer schaatst vandaag zijn laatste rondjes: afscheid van een kampioen

We spraken voor dit verhaal Svens vader Yep over zijn kinderjaren. Hoe kwam hij in aanraking met sport? Was het al snel duidelijk dat Sven de schaatstopper zou worden die hij werd? Zijn jeugdvriend Jorick vertelt wat Sven moest laten voor zijn sportcarrière. En over echte vriendschap.

Naomi van As is Svens partner. Met haar gaat het over de Sven van nu, die vooral vader is van Kae. De laatste van de vier is Douwe de Vries, die zich samen met Sven inzet om alle kinderen van Nederland in elk geval één keer op de schaats te laten staan. 

Svens kinderjaren: 'Hij wilde niet op houtjes, maar op noren'

Wie kan er beter over de beginjaren van Sven vertellen dan zijn vader Yep, die zelf ook een verdienstelijk schaatser was?

"Sven kreeg het schaatsen vanzelf mee. Ik was zeer fanatiek, ging elke dag trainen. Niet alleen op de schaats, maar ook veel fietsen en krachttraining.

Hij stond al jong op de natuurijsbaan in het dorp. Toen hij 4 of 5 was, zag je gelijk al zijn talent. Hij had een goede coördinatie, stond er goed op. Als kleine jongen was Sven al heel actief. En heel gedreven vooral.

Sven heeft verschillende sporten gedaan, hij kon eigenlijk alles: voetballen, tennissen, schaatsen. We hebben hem nooit gepusht. Maar hij kreeg door dat vooral het schaatsen hem lag, dat hij daarin uitblonk.

Hij wachtte niet af. Zo stond hij bijvoorbeeld al heel jong op noren, terwijl anderen nog op van die houtjes schaatsten. Zo ging dat steeds. Hij zorgde ervoor dat hij kon leren van de mensen om zich heen.

Toen hij 13, 14 jaar was, werd hij nog gedrevener. Ik vond mezelf altijd al fanatiek, maar dat vooruitstrevende wat hij altijd had, zo was ik niet. Hij wilde de concurrentie altijd een stap voor zijn, bepaalde dingen al doen terwijl dat niet normaal was voor zijn leeftijd.

Hij wou sneller en sneller, dat had hij al vroeg in z'n kop zitten. Hij zag ook alles. Hoe andere schaatstalenten, die veel ouder waren dan hij, ermee omgingen. Dat kopieerde hij dan.

Of hij van jongs af aan al schaatser wilde worden? Ik heb hem nog nooit over een ander beroep gehoord. Later ook niet, ik zou niet weten wat hij anders zou moeten doen. Hij leeft voor het schaatsen. Ook heeft hij nooit echt een voorbeeld of idool gehad. Zo was hij niet, hij wou zelf goed worden."

Sven als jonge hond: 'Ik heb hem nog nooit dronken gezien'

Dat Sven voor het schaatsen leeft, weet ook zijn jeugdvriend Jorick Zijlstra (35), die hem leerde kennen op de sportopleiding CIOS in Heerenveen, toen Sven 16 was.

"Toen ik voor het eerst bij het CIOS kwam, met mijn moeder, zei ze: 'Kijk daar heb je Sven, weet je het nog?' Ze vertelde dat ik als kind ooit met hem had gespeeld op een kleine camping, ergens diep in Frankrijk.

Mijn vader was destijds met stomheid geslagen, want hij was toen fan van Yep Kramer. Ik heb van mijn moeder nog foto's gekregen waarop wij staan (zie hieronder, red.).

We kwamen op latere leeftijd dus bij elkaar in de klas op de sportopleiding en werden dikke vrienden. We waren altijd met z'n drieën, met Jan Schulte. Ik had niet zoveel met schaatsen, maar Sven gold toen al als een groot talent. Daar was hij zich altijd bewust van. Hij stroomde toen altijd al over van de energie, trainde keihard. En altijd maakte hij grapjes, hij was altijd vrolijk.

Sven had al het zelfvertrouwen waar hij later bekend om ging staan. Prachtig was dat, hij riep dat hij kampioen zou gaan worden. 'Ik ben de beste, ik ga winnen', zei-ie dan. We waren jonge jongens, met stoere praatjes, en Sven was altijd haantje de voorste. Ik dacht toen nog: prima Sven, eerst zien, dan geloven. Maar hij heeft zijn eigen beloftes eigenlijk overstegen.

De vriendschap die we opbouwden was heel uniek. We maakten wel eens uitstapjes, maar hij ging niet vaak mee uit of op vakantie. Er was meestal geen tijd, er waren altijd wedstrijden of trainingskampen. Als wij wel eens moeilijk wakker werden na een avondje stappen, zei hij: 'Wat doe je jezelf aan?'

Als hij al eens meeging, genoot-ie er wel van, maar met mate. Ik heb hem nooit dronken gezien. In de beginjaren probeerden we hem weleens over te halen, maar dan kaatste hij de bal vrij gemakkelijk terug. Wij reisden wel mee naar grote toernooien om hem naar de overwinning te schreeuwen. Naar Korea, Rusland, Noorwegen, Duitsland en natuurlijk – vaste prik – Heerenveen. 

Hij had een missie. Ik denk niet dat hij vindt dat hij iets gemist heeft. Hij heeft voor zijn sport veel moeten laten. Ik heb altijd het idee gehad, dat hij het daar heel graag voor over had. Het zat bij hem altijd in zijn achterhoofd dat er weer getraind moest worden. Hij hield de controle.

In 2014 nodigde hij ons uit om mee te gaan op vakantie naar Ibiza. We waren gezellig uit eten, er stond een flesje wijn op tafel. Toen dronk hij wel een wijntje mee, maar altijd met mate. Hij had altijd zijn grotere doel in het achterhoofd. Hij was toen natuurlijk een publiek figuur, daar genoot hij ook van. Met mensen op de foto, handtekeningen, dat deed hij altijd. Als hij binnenloopt, dan loopt er wel iemand binnen. Dat is altijd al zo geweest.

Het is een bijzondere vriendschap, want hoewel we hem niet elke dag zagen, wist hij wat er speelde. Altijd heel betrokken en trouw.

Als vrienden voerden we veel goede gesprekken. Ik, en ook andere vrienden, hebben een totaal ander leven dan hij. En dat vond hij juist interessant. We hebben veel aan elkaar gehad. Iedereen heeft z'n strubbelingen en onzekerheden, dat is met schaatsen ook.

Soms lijkt het aan de buitenkant alleen maar goed te gaan, maar er gebeuren veel dingen die spannend zijn. Een overstap naar een ander team, blessures, lang weg zijn van familie of je vriendin, dat is niet altijd makkelijk. Fijn als je dat met vrienden kunt bespreken."

De Sven van nu: 'Hij mist zijn dochtertje'

Wie daarover kan meepraten, is Svens vriendin Naomi van As. Zij en hun dochter Kae (3) moeten Sven nu weer een paar weken missen.

"Dat we elkaar langere tijd niet zien, is wat het is. We zijn dat wel gewend. Voor Sven is het vooral moeilijk om onze dochter zo lang niet te zien. Dat is echt een ander verhaal, dat vindt hij lastig. En als ik even boos ben op onze dochter, dan zegt zij ook: 'Ik mis mijn papa'.

Het is zo jammer voor de sfeer dat er bij deze Spelen geen publiek is. Wij gaan thuis, net als de rest van de supporters, tegen de tv schreeuwen. Lege tribunes, geen Nederlandse fans, geen hoempapa-band, de energie van het publiek is wel een gemis.

Sven en de andere schaatsers zijn dat wel gewend geraakt, hij heeft de laatste twee jaar heel vaak zonder publiek geschaatst. Ik ben in ieder geval blij voor hem dat hij al vier keer normale Spelen heeft meegemaakt. Onze dochter Kae zal ook voor de tv meekijken. Ze zal 'hup papa!' roepen, superschattig. Ze zal het niet echt begrijpen, ze is net drie. Ze weet wel dat-ie in China is.

Toen Sven laatst in Thialf reed, in het geel-zwarte Jumbopak, zag ze een andere schaatser lopen in een geel-zwart Jumbopak. Ze zei: hé, daar is papa. Maar dat was natuurlijk niet zo, want Sven was op dat moment aan het rijden.

Dit toernooi is wel anders voor Sven. Natuurlijk heeft hij wel gezonde wedstrijdspanning, maar hij was op de 5 kilometer niet meer de favoriet. Het is  heel spannend. Er zal zeker teleurstelling zijn als er geen medaille wordt gepakt.

Sven heeft het de laatste tijd lastig gehad, zijn rug is wel een dingetje. Maar ik weet zeker dat hij nu extra aan het genieten is. Dit zijn zijn laatste Spelen, dat komt gewoon niet meer terug.

Hij zal er ook naar uitkijken om maandag weer naar huis te gaan, om Kae te zien. Haar missen is lastig. Als-ie haar even niet heeft gezien, dan wil hij meteen weten hoe ze weer is gegroeid, wat ze allemaal weer kan. Je kunt facetimen, maar je bent er toch niet écht bij.

Als Sven terug is, zal ik 'm laten weten dat ik trots op hem ben. Dat weet-ie ook wel. Wat hij heeft gepresteerd in zijn carrière, is uniek. Hij moet vooral blijven beseffen wat hij allemaal gewonnen heeft.

En dan ook weer vooruitkijken. Sven krijgt een uitdagende functie bij Jumbo-Visma, hij denkt er al over na hoe hij dat gaat invullen. Maar dat komt bij hem wel goed, hij is altijd in control. Hij wil weten wat hij gaat doen, waar en hoe vaak. Hij zorgt ervoor dat hij dingen voor zichzelf uitgestippeld heeft. Dat is altijd al zo geweest.

Hij heeft zakelijk inzicht. Dat komt van pas in een bestuurlijke functie. Hij weet waar hij over praat en kan goed luisteren. 

Het kan best zijn dat hij straks evengoed veel van huis is. Maar toch komt er meer rust voor het gezin, we wonen straks alleen nog op onze stek in Amstelveen. Het mocht tijd worden, haha."

De Sven van morgen: 'Alle kinderen op de schaats'

Hoe dan ook zal er een nieuw leven voor Sven aanbreken. Hij wil zich wel blijven inzetten voor de toekomst van het schaatsen, weet Douwe de Vries, die de Sven Kramer Academy (SKA) runt.

"Sven had al langer de ambitie om iets terug te doen voor het schaatsen. Hij was daar een beetje zoekende mee. Hij heeft wat dingen onderzocht, maar het kwam er niet direct van. Toen ik ging stoppen met schaatsen, wist ik van zijn plannen. Ik had veel meer tijd dan hij om dingen uit te zoeken. Zo is het begonnen.

Via schaatslessen wil de SKA, die uit vrijwilligers bestaat, jeugd en volwassenen stimuleren om meer te bewegen en daarmee een bijdrage leveren aan de toekomst van het schaatsen.

September 2020 hadden we de eerste kinderen op het ijs. Een geweldig resultaat, en Sven heeft er zich als bestuurslid – belangeloos – ook echt hard voor gemaakt.

Het toekomstdoel is om alle kinderen onder de 12 in Nederland minimaal één keer in hun leven te laten schaatsen. Dat is nodig om schaatsen toekomst te geven. Vroeger lag er vaak natuurijs, en dan is het laagdrempelig om het ijs op te gaan. Maar door klimaatverandering gebeurt dat steeds minder.

Je merkt dat kinderen minder vaak bij schaatsclubs te vinden zijn. Het moet laagdrempeliger worden om ermee te beginnen. Het is ook een stukje Nederlandse cultuur, het zou jammer zijn als we uit een kleine vijver moeten vissen als het om nieuwe talenten gaat.

Als Sven klaar is verwacht ik dat hij vaker zal kunnen aantreden en bij leuke momenten kan zijn. Hij heeft daar ook veel zin in. Sven is niet het type dat thuis gaat zitten rentenieren. Hij zal dingen moeten ervaren. Als hij wil, kan hij straks in de schaatswereld aan de bak. Hij heeft zo veel passie voor de sport, en een ongelooflijk netwerk."